महापरिनिर्वाण दिन : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे जीवन, कार्य आणि वारसा!

 

 Image Source:(Internet)

 

प्रत्येक वर्षी ६ डिसेंबर या दिवशी आपण भारतरत्न, भारतीय संविधानाचे शिल्पकार आणि महान समाजसुधारक डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर (Dr Babasaheb Ambedkar) यांचे महापरिनिर्वाण दिन साजरे करतो. या दिवशी १९५६ मध्ये डॉ. आंबेडकर यांनी अखेरचा श्वास घेतला, पण त्यांचा विचार, त्यांच्या संघर्षाची ज्योत अजूनही भारतीय समाजाच्या प्रत्येक कोपऱ्यात उजळत आहे.

 

‘महापरिनिर्वाण’ हा बौद्ध धर्मातील शब्द असून त्याचा अर्थ ‘महानिर्वाण’ असा होतो. ज्ञानप्राप्त आत्म्याने मोक्ष प्राप्त केल्याचा तो दर्शक आहे. या दिवशी डॉ. आंबेडकरांच्या स्मृतीस प्रामुख्याने दलित समाज व अन्य वंचित समुदाय त्यांच्या महान कार्याचा सन्मान करतात, सामाजिक न्याय, समानता आणि अधिकारांसाठी केलेल्या त्यांच्या प्रयत्नांची आठवण घेतात.

 

डॉ. आंबेडकर यांचा जन्म १४ एप्रिल १८९१ रोजी मध्य प्रदेशातील महू येथे झाला. ते दलित समाजातील पहिले व्यक्ती होते, ज्यांनी परदेशातील विद्यापीठातून कायद्याची पदवी मिळवली. त्यांचा एकच उद्देश होता. सामाजिक विषमता, जातीय भेदभाव आणि अस्पृश्यतेविरुद्ध संघर्ष करणे, वंचितांमध्ये शिक्षण व जागरूकता वाढवणे.

 

त्यांनी भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर पहिले कायदा मंत्री म्हणून काम केले आणि भारतीय संविधानाचा मुख्य शिल्पकार म्हणून आपला अमूल्य ठसा उमटविला. संविधानाने प्रत्येक भारतीय नागरिकाला समान हक्क, न्याय आणि मोलमत्ता यांची हमी दिली. डॉ. आंबेडकरांनी केवळ दलितच नव्हे तर महिला, कामगार आणि इतर वंचित गटांच्या हक्कांसाठी देखील आवाज उठवला.

 

डॉ. आंबेडकर यांचा असा विश्वास होता की शिक्षण हे सामाजिक सक्षमीकरणाची गुरुकिल्ली आहे. त्यांनी वंचित वर्गाला शिक्षणासाठी प्रोत्साहित केले आणि स्वतः अनेक वेळा शिक्षण घेत पुढे आले. १९५६ मध्ये त्यांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला, ज्यामुळे हजारो दलितांनी बौद्ध धर्माचा स्वीकार केला आणि सामाजिक समतेच्या मार्गावर पाऊल टाकले.

 

या दिवशी आपण त्यांच्या विचारांचा आदर करतो आणि सामाजिक न्याय, समानता आणि भेदभाव विरुद्ध लढण्याचा संकल्प करतो. राज्यघटना आणि त्यात समाविष्ट अधिकारांचे रक्षण करणे हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. डॉ. आंबेडकरांनी दिलेल्या शिकवणीला पुढे नेऊन आपण एक समृद्ध, न्याय्य आणि सर्वसमावेशक समाज बांधण्याचा प्रयत्न करायला हवा.

 

दरम्यान डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा वारसा केवळ इतिहासाचा भाग नाही, तर तो आजही आपल्याला प्रेरणा देतो. समानतेसाठी, सामाजिक सुधारणांसाठी आणि न्यायासाठी त्यांचा संघर्ष आपल्यासाठी मार्गदर्शक आहे. त्यांच्या शिकवणीप्रमाणे शिक्षण आणि सामाजिक सक्षमीकरण हाच समाज बदलण्याचा मार्ग आहे. आपणही त्यांच्या आदर्शांवर पाऊल टाकून भेदभाव आणि अन्याय विरुद्ध आवाज उठवू या आणि समतेवर आधारित समाज घडवू या.